Witamina D (kalcyferol) jest rozpuszczalną w tłuszczach witaminą, która występuje naturalnie w produktach spożywczych i syntetycznie jako suplement diety. Jest również wytwarzana endogennie, gdy promienie ultrafioletowe (UV) ze światła słonecznego wyzwalają syntezę witaminy D. Pomimo swojej nazwy, D nie jestwitaminą, a prohormonem.
Za jej identyfikację w 1938 roku Windaus otrzymał nagrodę Nobla.
Witamina ta znana jest głównie z oddziaływania na metabolizm kości, stymuluje jelitowy transport wapnia oraz fosforanów i magnezu, zwiększa wchłanialność wapnia do 40–50% i fosforanów do 80%.
Lecz nie tylko- Witamina D ma działanie przeciwzapalne wpływając na produkcję cytokin w chorobach autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroby zapalne jelit, stwardnienie rozsiane, cukrzyca typu 1 i toczeń rumieniowy układowya także w astmie.
Pojawia się coraz więcej doniesień o wpływie witaminy D3 na syntezę białek bariery naskórkowej i produkcję peptydów przeciwbakteryjnych, tym samym na rozwój chorób skóry, w tym skóry głowy- np. łysieniu, atopowym zapaleniu skóry- szczególnie w okresie zimowym, a syntetyczne analogi witaminy D3 stosowane są w leczeniu łuszczycy u pacjentów z twardziną ograniczoną, liszajem twardzinowym i bielactwem.
Od lat 80 prowadzone są badania nad rolą witaminy D w rozwoju czerniaka i wskazują na możliwości jej antynowotworowego działania, ponadto chroni ona skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez promienie UV, przyspiesza proces gojenia się ran, zmniejszając ryzyko infekcji, poprawia koloryt i teksturę skóry.
Osoby z niedoborem witaminy D mogą być o 75% bardziej narażone na rozwój depresji w porównaniu z osobami z prawidłowym poziomem, D reguluje neuroprzekaźniki, w tym serotoninę i dopaminę , które odpowiadają za regulację nastroju oraz zmniejsza stany zapalne, które są powiązane z wieloma zaburzeniami psychicznymi i nastroju, lękiem izaburzeniem afektywnym dwubiegunowym.
Witamina D ma wpływ na układ hormonalny- prawidłowe jej stężenie to normalizacja stężenia glukozy na czczo u osób z nieprawidłową glikemią, obniżenie ryzyka rozwoju cukrzycy i poprawa wrażliwości na insulinę, również u kobiet z zespołem policystycznych jajników- PCOS.
Pomaga regulować hormon- leptynę, która odpowiada za stymulację apetytu.
Zaburzenia pracy przytarczyc również mają związek z niskim poziomem witaminy D.
U kobiet suplementację zaleca się przed planowaniem i w początkowym okresie ciąży, w celu poprawy jakości komórek jajowych i implantacji zarodka, u mężczyzn witamina D wpływa na ilość nasienia i ruchliwość plemników.
W zaburzeniach kardiologicznych optymalny poziom Witaminy D ogrywa ważną rolę zmniejszając ryzyko zdarzeń sercowo- naczyniowych. Receptory witaminy D występują w całym układzie sercowo- naczyniowym. Jej optymalny poziom ma wpływ na występowanie nadciśnienia, a metabolity witaminy D działają na wiele funkcji układu sercowo-naczyniowego, w tym te związane ze stanem zapalnym, zakrzepicą i szlakami układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAAS).
Ważny jest fakt, że witamina D chroni mózg przed stanami zapalnymi i uszkadzającymi komórki wolnymi rodnikami , które są powiązane z pogorszeniem funkcji poznawczych i chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera.
Coraz więcej badań pokazuje, że suplementacja witaminą D ma pozytywny wpływ na zdrowie układu trawiennego. Witamina D3 jest ważna dla zdrowia układu trawiennego, ponieważ:
Wspiera zdrowy i zrównoważony mikrobiom , czyli ekosystem mikrobów żyjących w przewodzie pokarmowym i wpływających na ogólny stan zdrowia
Chroni przed zapaleniem jelit i powiązanymi z nim zaburzeniami, w tym nieswoistym zapaleniem jelit (IBD), chorobą Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego
Poprawia funkcjonowanie komórek odpornościowych w jelitach, zapobiegając infekcjom jelit
Wzmacnia wyściółkę nabłonkową jelit, co z kolei zwiększa wchłanianie kluczowych składników odżywczych, takich jak wapń i magnez
Zapobiega zaparciom poprzez regulację motoryki jelit, czyli ruchów układu trawiennego, które przesuwają pokarm z żołądka przez jelita i na zewnątrz organizmu
Osoby z zespołem jelita drażliwego (IBD) często mają niedobór witaminy D, nawet w okresie remisji. Obniżony poziom witaminy D jest również czynnikiem ryzyka pogorszenia objawów IBD.
Narażone na niedobory są osoby starsze, z niską ekspozycję na słońce, o ciemniej karnacji, stosujące diety eliminacyjne, leczone glikokortykosteroidami, z przewlekłą niewydolnością wątroby i nerek, czy z zaburzeniami wchłaniania ze strony układu pokarmowego- niewłaściwe wchłanianie tłuszczu jest związane ze schorzeniami, takimi jak mukowiscydoza, celiakia, choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, WZJG, z nadwagą- większe ilości podskórnej tkanki tłuszczowej magazynują więcej witaminy D. Osoby o zwiększonej masie ciała mogą potrzebować większych dawek witaminy D, aby osiągnąć poziomy 25(OH)D podobne do tych u osób o prawidłowej masie ciała, gdyż tkanka tłuszczowa magazynuje więcej witaminy D.
https://www.eurekaselect.com/article/70392
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26369816/
https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/44500/35451
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/#h8
https://www.aginganddisease.org/EN/10.14336/AD.2016.1021
https://www.verywellhealth.com/vitamin-d3-5082500